Norveç somonuna alternatif Karadeniz alabalığı

Norveç somonuna alternatif Karadeniz alabalığı

Ege Üniversitesi (EÜ) Su Ürünleri Fakültesinden bir grup araştırmacı, Norveç somonu ile Karadeniz alabalığı üzerinde yaptığı incelemede, iki balığın besin değerlerinin birbirine çok yakın olduğunu belirledi. Norveç somonuna göre 3 kat daha ucuz olan Karadeniz alabalığının tanıtılmasıyla ihracata da katkı sağlayacağını belirten Su Ürünleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Uğur Sunlu, Türkiye’de 2018 yılında ilk kez balık yetiştiriciliğinin avcılığının önüne geçtiğine dikkat çekti.

Ege Üniversitesi (EÜ) Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Doç. Dr. Tolga Dinçer, Araştırma Görevlisi Dr. Alper Erdem ile yüksek lisans öğrencisi Başak Alkan, Norveç somonu ile yerli bir tür olan Karadeniz alabalığını besin değerleri açısından inceledi.

Türkiye’deki balık tüketimi ve ihracatının artması anlamında, Norveç somonuna göre 3 kat daha ucuz olan Karadeniz alabalığının önemine değinen Su Ürünleri Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Uğur Sunlu, “2018 yılında avcılık miktarı 314 bin 94 ton iken; yetiştiricilik üretimi 314 bin 537 ton olarak istatistiklere girdi. Türkiye’de geçen yıl yaklaşık toplam olarak su ürünleri üretimi 628 bin ton olarak açıklanmıştır.

İlk kez balık yetiştiriciliği, avcılığın önüne geçti. Su ürünleri yetiştiricilik sektörü 2018 yılında 1 milyar dolar civarında ihracat gerçekleştirdi. Ülkemizin 2023 yılı hedefleri arasında bu rakamın 2 milyar dolara ulaşması var. Ülkemiz, zengin iç su kaynaklarına sahip yapısı ve doğası ile yüksek potansiyele sahip durumda. İç sularımızda üretilen gökkuşağı alabalığı gerek kendisi gerekse dumanlanmış (tütsülenmiş) ürün çeşitliliği ile Avrupa ülkelerine ihraç edilen en değerli iç su türümüz.

Bunun yanında iç sularda sazan türleri üzerine balıklandırma çalışmalarının başlaması ve bu türün yetiştirilmesinin diğer artı bir değer olacağını ifade etmek isterim. Alternatif türler üzerine yapılacak çalışmalar önümüzdeki yıllar için çok değerli olacaktır; ayrıca yerli ürünümüz Karadeniz alabalığının gelecekte ihracatta önemli bir paya sahip olacağına inanıyorum” diye konuştu.

“Yakın protein değerleri içeren bir tatlı su balığıdır”

Karadeniz alabalığının somona alternatif olduğunu dile getirip Dekan Yardımcısı Doç. Dr. Tolga Dinçer, “Alabalıkgiller, Salmoniformes takımına ait olan ve tüketiciler tarafından sevilen alabalık ve somon balığı gibi türlerini içeren balık familyasının türlerinden bahsettiğimizi hatırlatmak gerekir. Bu familya da 20’nin üzerinde farklı balık türü var.

Bazıları Norveç somonu gibi soğuk denizlerde yaşarken, bazıları tatlı sularda yaşamlarına devam etmektedir. Türkiye ağırlıklı olarak somon (Salmo salar) balıklarını Norveç’ten ithal etmektedir. Norveç’in yıllık üretimi 1 milyon 200 bin ton civarında ve her geçen gün artan değerlere sahiptir. Ülkemiz ithalatı düşünüldüğünde ilk olarak 5 bin ton civarında başlayan miktar talebe göre her geçen gün artmaktadır.

Somon balığının yetiştiriciliği ne yazık ki iklimsel şartlar dolayısı ile en uygun şartlara sahip denizimiz Karadeniz’de dahi başarılı sonuçlar vermemiştir. Karadeniz’de yetiştiriciliği yapılan türün Denizalası (Salmo trutta labrax) olarak bilinen tür olduğunu et rengi kısmen benzese de bir somon olmadığını belirtmek gerekir. Tezgahlarda görülen bir tür daha vardır ki, gerek fiyatı gerek ise boyutları ile dikkat çekmektedir. Bu tür dere alabalığı olarak bilinen Salmo trutta fario (Karadeniz Alabalığı) türüdür. Karadeniz alabalığı, Türkiye’de başta Doğu Anadolu, Karadeniz ve İç Anadolu olmak üzere pek çok su kaynağında doğal olarak bulunmakta ve yetiştiriciliği yapılmaktadır. Norveç somonu ile kıyaslandığında yüzde 50 daha az yağ oranına sahip; fakat yakın protein değerleri içeren bir tatlı su balığıdır ve yetiştiricilik aşamasında deniz suyuna uyum sağlamaktadır” dedi.

Fiyatları ne kadar?

Doç. Dr. Dinçer, Norveç somonu filetosunun kilogram fiyatının yaklaşık 100 TL olduğunu, yerli ürün olan Karadeniz alabalığının ise 35 TL olduğunu söyledi. Yaptıkları çalışmalarda, Karadeniz alabalığının Norveç somununa kesinlikle alternatif olabilecek değerlerde olduğunu kaydeden Araştırma Görevlisi Dr. Erdem, araştırmanın sonuçlarıyla ilgili bilgi verdi.

“Asla somon tercih etmeyin demiyoruz; fakat yerli ve milli balığımız var”

Dr. Erdem, “Omega 3 düzeyleri yağ asit kompozisyon dağılımları incelendiğinde; doğal Karadeniz alabalığının yüzde 8 omega 3, yetiştirilen Karadeniz alabalığının yüzde 15 Omega 3 ve Norveç somonunun ise yüzde 18 Omega 3 değerine sahip olduğunu tespit ettik. Toplam çoklu doymamış yağ asitleri (PUFA) değerleri ise doğal Karadeniz alabalığı ve Norveç somonunda yüzde 37 civarındayken, yetiştiricilik ürünü olan Karadeniz alabalığı da yüzde 45 değerlerini gördük. Bu farklılık hepimizin DHA (Dokosahekzaenoik Asit) olarak bildiği Omega 3 oranından gelmektedir. Sonuç olarak Norveç somonunun sağlıklı ve Omega 3 oranı yüksek bir tür olduğu gerçektir; fakat ‘Bir alternatifi yok mudur?’ sorusunun cevabı yetiştiriciliği yapılan Karadeniz alabalığıdır. Asla somon tercih etmeyin demiyoruz; fakat yerli ve milli bir balığımız olduğuna ve daha düşük fiyatla daha fazla tüketiminde somondan alabileceğiniz değerlere ulaşabileceğinizi belirtmek istiyoruz. Sağlıklı nesillerin ve geleceğin hafta da en az iki kez balık tüketmekten geçtiğini hatırlatmakta yarar görüyoruz” diye konuştu.